Psychologische eerste hulp

(for English, see below)

Wanneer een (natuur)ramp een gebied verwoest of een oorlog een land in puin achterlaat voelen veel mensen zich bang, verdrietig of machteloosheid. Niet alleen personen die direct betrokken zijn, maar ook hulpverleners, familieleden en anderen die zich aan een ramp of oorlog relateren kunnen te maken hebben met (her)traumatisering of overweldigende gevoelens. 

Zorgprofessionals in de geestelijke gezondheidszorg zijn zich bewust van de impact die natuurrampen of oorlogen kunnen hebben op het mentale welzijn van mensen. Velen van hen ervaren dan ook de wens om bij te dragen aan de psychosociale zorg van getroffenen. Psychologische eerste hulp is sociale en psychische (emotionele) ondersteuning direct na een ramp of crisis. 

De onderstaande piramide laat zien wat slachtoffers nodig hebben:

When a (natural) disaster ruins an area, or a war destroys a country, many people feel scared, sad or powerless. Not only people who are directly involved, but also (health)care providers, family members and others who relate to a disaster of war can experience (re)traumatization or overwhelming feelings. 

Mental health professionals are aware of the impact that (natural) disasters or wars can have on people’s mental well-being. Many of them therefore experience the desire to contribute to the psychosocial care of those affected. Psychological first aid is social and psychological (emotional) support immediately after a disaster or crisis. The pyramid above shows what victims need.

Hulpmiddelen gerelateerd aan de aardbeving in Turkije & Syrië (Tools related to the earthquake in Turkey & Syria):

Zelfhulpmiddelen (Self-help tools)

  • Information on trauma:
  • Refugee Trauma Help (English, Arabic, Turkish)
    On this page you will find information about what trauma actually means, about its causes, which symptoms may show up and about what one can do to cope with it.
  • Coping after a traumatic event (English, Arabic, Turkish)
    This information is for anyone who has experienced a traumatic event, or who knows someone who has.

Spreek met een specialist (Talk to a specialist)

Informatie voor zorprofessionals en vrijwilligers (Information for Healthcare workers and volunteers)

  • Self Help Plus (ENGLISH, TURKISH and more) – WHO
    This manual is a stress management guide for coping with adversity. This illustrated guide supports implementation of WHO’s recommendation for stress management. There are many causes of stress, including personal difficulties (e.g. conflict with loved ones, being alone, lack of income, worries about the future), problems at work (e.g. conflict with colleagues, an extremely demanding or insecure job) or major threats in your community (e.g. violence, disease, lack of economic opportunity). This guide is for anyone who experiences stress, ranging from parents and other carers to health professionals working in dangerous situations. It is for both people who flee war, losing all they have, and well protected people living in communities at peace.
  • Manual of Problem Management Plus (ENGLISH, ARABIC and more) – WHO
    This manual describes a scalable psychological intervention called Problem Management Plus (PM+) for adults impaired by distress in communities who are exposed to adversity. Aspects of Cognitive Behavioural Therapy (CBT) have been changed to make them feasible in communities that do not have many specialists. To ensure maximum use, the intervention is developed in such a way that it can help people with depression, anxiety and stress, whether or not exposure to adversity has caused these problems. It can be applied to improve aspects of mental health and psychosocial well-being no matter how severe people’s problems are
  • Humanitarian Crisis Resources – EABCT
    EABCT has gathered together evidence-based psychological interventions for use to support or treat people experiencing the psychological consequences of a humanitarian crisis, such as war or natural disaster. The resources are aimed at ‘talking therapy’ professionals (CBT Psychotherapists, Psychologists and Psychiatrists).
  • Emergency Briefing Kit – MHPSS
    This is the MHPSS.net Emergency Briefing Kit the Türkiye/Syria Earthquake in 2023. It contains a curated list of key resources and links to support humanitarian MHPSS response to the crisis in both Türkiye and Syria. The briefing kit is updated on an ongoing basis as new materials and translations become available.
  • Trauma advieslijn (trauma consult hotline)- Psychotraumacentrum Zuid Nederland, 073-6586878, infoPTC@reiniervanarkel.nl
    Professionals can call this number for information about Psychologial First Aid and for trainings on this subject.

  • Addressing the mental health needs of those affected by the earthquakes in Türkiye 
    This article in The Lancet adresses the mental health needs of those affected bij the earthquakes.

Hulpmiddelen rondom de oorlog in Oekraïne (Tools related to the war in Ukraine):

Zelfhulpmiddelen (Self-help tools)

  • Telegram bot
    Evidence based and psychological first aid based instructions in this chat bot were designed by department of medical psychology, psychosomatic medicine and psychotherapy, Bogomolets National Medical Univirsity (Kyiv, Ukraine) under scientific guidance of experts from ECNP Traumatic Stress Network, Vrje University Amsterdam and Hebrew University of Jerusalem.

Spreek met een specialist (Talk to a specialist)

  • Gratis hulp (Free help):

Maps of psychiatric services in Ukraine

Online Therapy (Ukrainian)

National Psychological association, Ukraine

Psychological help available in many languages

Psychotherapie for all people – regardless of race, religion, or nationality – who are directly affected by the war

Medical and psychological support (Ukrainian)

30 min mental support sessions (English)

30 min support sessions (Russian)

Psychotherapy (Russian)

Counseling (Russian)

Psychological Counseling for Children (Ukrainian and Russian)

  • Hotlines:

Phone Hotline in Ukraine

Phone Hotline in Russia

Phone Hotline in Germany (Russian)

Informatie voor zorgprofessionals en vrijwilligers (Information for Healthcare workers and volunteers)

Klik hier voor de presentatie van Iryna Frankova

Klik hier voor de presentatie van Marit Sijbrandij

Klik hier voor de presentatie van Sjef Berendsen

  • Self Help Plus (ENG, UKR and more) – WHO
    This manual is a stress management guide for coping with adversity. This illustrated guide supports implementation of WHO’s recommendation for stress management. There are many causes of stress, including personal difficulties (e.g. conflict with loved ones, being alone, lack of income, worries about the future), problems at work (e.g. conflict with colleagues, an extremely demanding or insecure job) or major threats in your community (e.g. violence, disease, lack of economic opportunity). This guide is for anyone who experiences stress, ranging from parents and other carers to health professionals working in dangerous situations. It is for both people who flee war, losing all they have, and well protected people living in communities at peace.

Adviezen over het bieden van eerste (psychologische) hulp vanuit de NtVP

Laat je horen

Zolang er oorlog is, worden families uit elkaar gescheurd en gaat traumatisering door. Het helpen creëren van veiligheid is misschien wel de eerste psychologische hulp die je kunt bieden.

Beste collega , alleen kunnen we de oorlog niet stoppen maar samen wel. Start of sluit je aan bij publieke acties en initiatieven die de politiek kunnen beïnvloeden en initiatieven die getroffenen laten weten dat ze er niet alleen voor staan.

Help de oorlog en traumatisering te stoppen: laat je horen!

Eerste hulp: basisbehoeften en sociale steun

We willen benadrukken dat mensen in oorlogssituaties en mensen die natuurrampen hebben meegemaakt in eerste instantie veiligheid en basisbehoeften nodig hebben (zoals onderdak en voeding). Er zijn verschillende organisaties die deze hulp coördineren waarbij vrijwilligers en uw goederen en donaties zeer welkom zijn. 

Daarnaast is sociale steun uit de eigen omgeving essentieel en kunt u wellicht iets betekenen door contact met familie, vrienden en andere naasten te faciliteren of te ondersteunen. 

Psychosociale hulp in de acute fase

Van de mensen die uit Oekraïne vluchten of die de aardbeving in Turkije of Syrië hebben overleefd, heeft lang niet iedereen direct psychologische hulp nodig na traumatische ervaringen. Het is normaal dat mensen in deze tijden acute stressklachten ervaren. Ons advies is om ook te kijken naar de veerkracht en het sociale netwerk van mensen en er op alert blijven dat mensen niet onnodig gemedicaliseerd en/of behandeld worden. 

Richtlijnen voor acute zorg

Voor mensen die vragen om psychologische hulp zijn er richtlijnen voor zorgverleners die nuttig kunnen zijn. Op deze pagina worden dos and don’ts  geboden voor het bieden van eerste psychologische hulp.

Gecoördineerde zorg

Er zijn professionele organisaties en structuren die momenteel eerste psychologische hulp bieden en coördineren.

Wilt u eerste psychologische hulp bieden aan mensen in of uit Oekraïne, Turkije of Syrië, verwijs mensen naar deze professionele organisaties en instanties in de eigen omgeving:

Zie hier het lokale aanbod in Oekraïne: https://www.humanitarianresponse.info/en/operations/ukraine/mental-health-and-psychosocial-support

Of meldt u zichzelf aan bij professionele organisaties die psychologische hulp bieden in crisissituaties (zie richtlijnen). Een voorbeeld van zo’n organisatie is Stichting Wereldpsychologen.

Een helder overzicht van organisaties die hulp kunnen bieden op verschillende vlakken, is te vinden op de website van Vluchtelingenwerk Nederland.

Heeft u zelf tips voor psychologen en andere therapeuten in het veld? Dan kunt u ons bereiken via onze sociale mediakanalen, of mailen naar communicatie@ntvp.nl