Eisen certificaat psychotraumatherapeut
Het certificaat psychotraumatherapeut is bedoeld voor ervaren behandelaren op universitair niveau die zich, naast hun algemene behandelervaring, hebben gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van traumagerelateerde stoornissen. Deze professionals werken vaak in gespecialiseerde instellingen of zijn de experts op dit gebied binnen hun praktijk of instelling. Om in aanmerking te komen voor dit certificaat, moeten kandidaten voldoen aan de registratievereisten van de Wet BIG in de categorieën gezondheidszorgpsycholoog, klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog, orthopedagoog-generalist, psychotherapeut, of psychiater, met minimaal 3 jaar werkervaring na hun BIG-registratie. 

Om geregistreerd te worden als psychotraumatherapeut, dienen kandidaten te voldoen aan de volgende criteria:  

  1. Ingangsniveau psychotrauma: Kandidaten moeten beschikken over een brede algemene kennis van psychotrauma en gerelateerde onderwerpen.
  2. Diagnostiek en indicatiestelling: Kandidaten moeten aantoonbare kennis hebben van de diagnostiek bij psychotrauma en in staat zijn om een casusconceptualisatie te maken. Ze moeten bekwaam zijn in het uitvoeren van klinische interviews en het gebruik van geschikte en gevalideerde vragenlijsten. 
  3. Voorbereiding op en ondersteuning bij traumabehandeling: Kandidaten moeten in staat zijn om cliënten binnen de behandeling te ondersteunen bij het aanleren van vaardigheden om emoties, beelden en cognities te reguleren om optimaal te profiteren van traumabehandeling.
  4. Behandeling: Kandidaten moeten ervaring hebben met minimaal twee bewezen effectieve behandelvormen, waarvan één tot de categorie met veel bewijs behoort, zoals imaginaire exposure of EMDR. De tweede techniek kan gekozen worden uit behandelmethoden die specifiek gericht zijn op trauma, maar waarvoor minder bewijs bestaat, of die zijn ontwikkeld vanuit een andere methodologie.
  5. Verdieping: Kandidaten moeten naast bovenstaande vereisten aanvullende specifieke expertise hebben opgebouwd met een omvang van 80 uur aan verworven kennis en/of ervaring. Dit kan blijken uit kennis van specifieke doelgroepen (bijv. vluchtelingen, ouderen, geüniformeerden), thema's (zoals traumatische rouw of moral injury), comorbiditeiten, of andere relevante werkzaamheden.

Toelichting op ‘ingangsniveau psychotrauma’
Bij het certificeringsproces hanteren we het uitgangspunt dat de kandidaat een ervaren behandelaar is met een brede kennis van psychotrauma en relevante thema's. Hierbij wordt speciale aandacht besteed aan onderwerpen die relevant zijn voor hun beroepspraktijk. De kandidaten moeten vertrouwd zijn met deze onderwerpen en weten hoe ze ermee om moeten gaan. Zelfs als sommige thema's in de dagelijkse praktijk van de behandelaar minder relevant zijn, moeten ze nog steeds over basiskennis beschikken. Deze onderwerpen omvatten:  

  • Prevalentie en oorzaken van psychotrauma
  • De omvang van trauma
  • Historische perspectieven en hedendaagse ontwikkelingen
  • Ethische en morele vraagstukken
  • Culturele diversiteit

Toelichting op ‘diagnostiek en indicatiestelling’
Kandidaat psychotraumatherapeuten moeten minimaal het volgende kunnen:  

  • Onderscheid maken tussen normale en verstoorde reacties op verwerkingsprocessen. 
  • Een juiste differentaaldiagnose stellen, waaronder classificatie van verschillende psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen volgens de DSM-5, en het formuleren van een beschrijvende diagnose met aandacht voor mogelijke overlappende of vergelijkbare aspecten van traumagerelateerde stoornissen
  •  Een klinisch interview (zoals de CAPS) en geschikte, gevalideerde vragenlijsten (zoals een PTSS-klachtenschaal) kunnen afnemen en interpreteren voor betrouwbare diagnostiek van traumagerelateerde stoornissen en gerelateerde klachten
  • De comorbiditeit van PTSS en andere trauma-gerelateerde stoornissen (zoals depressie, angststoornissen, dissociatieve stoornissen, verslaving, onverklaarde lichamelijke klachten, persoonlijkheidsstoornissen en de interactie met lichamelijke aandoeningen) gestructureerd kunnen vaststellen met behulp van geschikte en gevalideerde vragenlijsten en/of klinische interviews (zoals een SCID). 
  • Beoordelen welke stoornis in geval van comorbiditeit als eerste behandeld moet worden
  • Het verband kunnen leggen tussen ingrijpende gebeurtenissen en hoe deze zich uiten in klachten, evenals vroegkinderlijk trauma herkennen en koppelen aan huidige klachten
  • Een inschatting kunnen maken van de impact van traumatische ervaringen op het systeem, werk en omgeving
  • De factoren kunnen inschatten die hebben bijgedragen aan het ontstaan en aanhouden van psychische klachten, zoals intelligentie, coping, voorgeschiedenis en eerdere traumatische ervaringen
  • Het diagnostische proces zorgvuldig doorlopen, inclusief de keuze van vervolgstappen (screening, anamnese, gestructureerd diagnostisch interview, eventuele aanvullende diagnostiek voor comorbide problematiek)
  • Effectief omgaan met cognitieve en geheugenprocessen bij diagnostiek, behandeling en gerelateerde zaken, zoals dissociatieve klachten, kwesties rond 'false memory' en 'malingering'
  • Routine Monitoring Outcome (ROM) vragenlijsten gebruiken voor diagnostiek bij traumagerelateerde stoornissen en deze correct interpreteren en opnemen in de behandeling

Toelichting op ‘voorbereiding op en ondersteuning bij traumabehandeling’
Kandidaten moeten het volgende kunnen: 

  • Benodigde technieken toepassen
  • Beoordelen in welke mate deze technieken nodig zijn en kunnen onderbouwen waarom
  • Minstens één techniek voor veerkrachtversterking en één techniek voor emotieregulatie toepassen
  • Cliënten met chronische problemen technieken en vaardigheden aanleren om hun levenskwaliteit te verbeteren

Toelichting op ‘behandeling’

Kandidaten moeten ervaring hebben met twee evidence-based behandelmethoden (minstens één uit categorie 1 en eventueel één uit categorie 2), met aantoonbare certificaten en voldoende werkuren met de desbetreffende . Een werkgeversverklaring of supervisorverklaring waaruit ten minste 50 bestede werkervaringsuren blijkt is vereist.  

Categorie 1 - Behandelmethodieken voor PTSS-kernsymptomen met bewezen effectiviteit omvatten:  

  • Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie (vooral Imaginaire Exposure); 
  • Eye Movement Desensitization Reprocessing (EMDR) (met minimaal een vervolgopleidingscertificaat of practitioner-certificaat); 
  • Narrative Exposure Therapy (NET);
  • Brief Eclectic Psychotherapy for PTSS (BEPP). 

Categorie 2 - Behandelingen in deze categorie zijn:  

  • Schematherapie 
  • Farmacotherapie
  • Mentalisation-based therapy (MBT) 
  • Gezins-, relatie- of systeemtherapie 
  • Cognitieve therapie 
  • Virtual reality therapy

Toelichting op ‘verdieping’
De kandidaat psychotraumatherapeut moet naast bovenstaande vereisten aanvullende expertise hebben opgebouwd, met een totale tijdsinvestering van 80 uur. Dit kan bestaan uit:  

  • Kennis van/ervaring met specifieke doelgroepen (zoals veteranen, vluchtelingen en asielzoekers, geüniformeerden, ouderen) 
  • Kennis van/ervaring met (de behandeling van) comorbiditeiten van psychotrauma zoals depressie, verslaving, rouw of psychose.   
  • Kennis van/ervaring met relevante psychotraumagerelateerde onderwerpen zoals traumatische rouw, moral injury, vroegkinderlijk trauma, of dissociatie. 
  • Gezinsgerichte behandelmethoden (vanuit systeemtherapie).
  • Begrip van contextuele factoren (diversiteit, geslacht of leeftijdsverschillen).

Deze lijst van onderwerpen is niet volledig. Verdere verdieping kan ook blijken uit andere professionele activiteiten, zoals:  

  • Publicaties in wetenschappelijke tijdschriften of boeken. 
  • Het geven van psychotraumagerelateerd onderwijs.
  • Training of andere vormen van professionele ontwikkeling.
  • Het bieden van psychotraumagerelateerde supervisie.
  • Het opzetten van een traumagerelateerde werkgroep. 

Aspirant psychotraumatherapeut
We stellen hoge eisen aan psychotraumatherapeuten. Voor behandelaars met bovengemiddelde kennis en vaardigheden die nog niet volledig voldoen aan deze criteria, bieden we de registratie ‘aspirant psychotraumatherapeut’. Het doel van deze registratie is om aspirant-leden zichtbaar te maken voor cliënten en verwijzers en hen te motiveren om te voldoen aan de vereisten voor het volledige profiel. Aspirant psychotraumatherapeuten dienen gevorderde kennis te hebben van ten minste één evidence-based behandelwijze en een brede achtergrondkennis te hebben. Daarnaast dienen ze zich binnen 3 jaar te kwalificeren als psychotraumatherapeut en minstens één jaar als zelfstandige behandelaar te werken (minimaal 16 uur per week, waarvan 5 uur met traumacliënten). De registratie ‘aspirant psychotraumatherapeut’ is met name geschikt voor therapeuten die reeds ruime ervaring hebben met traumacliënten en dit aspect van hun werk willen benadrukken.

Beoordeling aanvragen:
De certificeringscommissie evalueert de aanvragen op basis van de criteria, waarbij zowel de benodigde opleidingen en werkervaring als de toepassing ervan in de gevraagde casus worden beoordeeld.